پشتیبانی‌گیری (بک‌آپ) و بازیابی اطلاعات از دست رفته
جدول محتوا
...بارگذاری جدول محتوا...یک ضرب‌المثل در بین اهالی حرفه‌ی حفاظت دیجیتال رایج است: «سؤال این نیست که آیا داده‌های خود را گم خواهی کرد؛ بلکه کی آن‌ها را گم خواهی کرد.» یک طرح پشتیبان می‌تواند چیزهایی را که از دست می‌دهید به حداقل برساند، بنابراین اگر هر یک از دستگاه‌هایتان دزدیده یا ضبط شود و یا آسیب ببیند، همچنان می‌توانید به اطلاعات مهم دسترسی داشته باشید. برای طرح یک برنامه‌ی قبلی، از مراحلی که در ادامه می‌آید پیروی کنید یا آن‌ها را در نظر بگیرید.
اطلاعاتِ حذف شده یا گم شده را بازیابی کنید
برای تأمل در مورد آنچه که باید انجام شود اگر داده‌های خود را از دست داده‌اید، می‌توانید با راهنمای «کیتِ کمک‌های اولیه‌ی دیجیتال» به نامِ داده‌های خود را از دست دادم، شروع به عیب‌یابی کنید.
می توانید از ابزارهای فهرست شده در این بخش برای بازیابی اطلاعات حذف شده یا از دست رفته که در یک کامپیوتر یا دستگاه اکسترنال ذخیره شده بودند، استفاده کنید.
آگاه باشید که اگر دستگاه شما اطلاعات جدیدی را بر روی اطلاعات حذف‌شده‌ی شما نوشته باشد این ابزار کار نخواهند کرد. اگر امکان دارد، تا زمانی که فایل‌ها را بازیابی نکرده‌اید (یا کسی برای شما انجام نداده) از استفاده از دستگاه‌تان خودداری کنید. انجام کارهای اضافی بر روی دستگاه می‌تواند باعث نوشتن دوباره روی فایل‌های از دست رفته شما شود و آن‌ها را غیرقابل بازیابی کند. هر چه بیشتر از کامپیوتر خود قبل از تلاش برای بازیابی فایل استفاده کنید، احتمالِ بازیابی آن کمتر خواهد شد.
لینوکس، مکاواس، ویندوز
- TestDisk & PhotoRec را امتحان کنید. راهنمای رسمی آن را برای دستورعمل‌های چگونگی استفاده، نگاه کنید.
ویندوز
- Recuva را امتحان کنید. راهنمای آن‌ها را ببینید.
بیاموزید چرا این را پیشنهاد می‌دهیم
وقتی یک فایل را حذف می‌کنید، از مقابل دیدگان ناپدید می‌شود اما همچنان بر روی دستگاه شما باقی می‌ماند. حتی پس از خالی کردن سطل آشغال یا بازیافت نیز فایل‌های حذف شده می‌توانند معمولاً بر روی هارد درایو یافت شوند. چگونگی نابود کردن اطلاعات حساس را ببینید تا یاد بگیرید چگونه این می‌تواند امنیت شما را در معرض خطر قرار دهد.
اما اگر فایل مهمی را تصادفاً پاک کرده باشید، این ممکن است به نفع شما کار کند. بعضی از برنامه‌ها، مانند آن‌هایی که در این بخش فهرست شده‌اند، می‌توانند دسترسی به فایل‌های تازه حذف شده را بازیابی کنند.
یک برنامه‌ی پشتیبانی‌گیری ایجاد کنید
برای باز کردن مجلد مورد نظر خود، اقدامات زیر را انجام دهید:
اطلاعات خود را سازمان‌دهی کنید
قبل از ایجاد یک برنامه‌ی پشتیبانی‌گیری، سعی کنید تمامی پوشه‌هایی را که حاوی فایل‌هایی است که می‌خواهید از آن نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید، در یک جا قرار دهید، مانند پوشه‌ی «سندها» (Documents) یا «سندهای من» (My Documents).
شناسایی کنید اطلاعات‌تان کجا و چه هست
قدم اول برای ایجاد یک برنامه‌ی پشتیبان‌گیری، واضح شدن این است که اطلاعات شخصی و کاری شما در حال حاضر کجا قرار دارند. به عنوان مثال، ایمیل شما ممکن است یا روی سرور ارائه‌دهنده ایمیل شما ذخیره شده باشد یا روی کامپیوتر خودتان و یا هر دو جا به طور همزمان. و البته که ممکن است چندین حساب ایمیل داشته باشید.
سپس اسناد مهمی بر روی کامپیوترهایی که در دفتر یا خانه استفاده می‌کنید وجود دارد: اسناد پردازش متنی word processing documents، ارائه‌ها (presentation)، پی‌دی‌اف‌ها (PDF) و اسپردشیت‌ها (spreadsheets) نمونه‌های آن هستند. کامپیوتر و دستگاه‌های تلفن همراه شما همچنین فهرست مخاطبین، پیشینه‌ی پیام‌ها و تنظیمات شخصی برنامه‌هایی را که همه را می‌توان حساس قلمداد کرد، ذخیره می‌کنند.
شما همچنین ممکن است اطلاعاتی را بر روی رسانه‌های جداشدنی مانند فلش‌مموری‌های یواسبی، هارد درایو‌های قابل حمل، و دیگر رسانه‌های ذخیره‌سازی قرار داده باشید. اگر وب‌سایتی دارید، ممکن است حاوی مجموعه‌ای از مقالات باشد که طی سالیان در آن قرار داده‌اید. در نهایت، اطلاعات غیر دیجیتالی خود مثل کاغذ یادداشت‌ها، خاطرات یا نامه‌ها را فراموش نکنید.
می‌توانید درباره‌ی نحوه‌ی ترسیم اطلاعات در بخشِ درباره‌ی درک و فهرست کردن اطلاعات در راهنمای «امنیت جامع» بیشتر بیاموزید.
تعیین کنید که کدام نسخه‌های اصلی و کدام نسخه‌های کپی هستند
وقتی که از فایل‌ها پشتیبانی‌گیری می‌کنید، بعضی‌وقت‌ها پیشنهاد می‌شود که از قانون ۳-۲-۱ پیروی کنید: حداقل ۳ نسخه‌ی رونوشت از هر بخش اطلاعاتی، در حداقل ۲ مکان با حداقل ۱ نسخه در جای دیگری از مکان اصلی داشته باشید.
قبل از شروع به ساخت نسخه‌های پشتیبان، تصمیم بگیرید کدام یک از فایل‌هایی که قبلاً ترسیم کرده‌اید، «نسخه‌های اصلی» هستند و کدام تکراری هستند. نسخه‌ی اصلی باید جدیدترین نسخه‌ی یک فایل خاص یا مجموعه‌ای از فایل‌ها باشد؛ این نسخه باید نسخه‌ای باشد که در واقع ویرایش کنید اگر نیاز به به‌روزرسانی محتوا داشته باشید. بدیهی است که این مورد برای فایل‌هایی که تنها یک نسخه از آن‌ها دارید اعمال نمی‌شود، اما برای انواعِ خاصی از اطلاعات بسیار مهم است.
یک سناریوی تکراری فاجعه‌بار زمانی رخ می‌دهد که فقط نسخه‌های کپیِ یک سند مهم پشتیبانی‌گیری می‌شود و نسخه‌ی اصلی گم یا نابود می‌شود پیش از آن که نسخه‌ی کپی به‌روز شود. مثلاً، فرض کنید که برای یک هفته به سفر رفته‌اید و در این مدت بر روی یک فایلی کار کرده‌اید که بر روی یک فلش مموری یواسبی همراه داشته‌اید. شما باید به آن فایل به عنوان نسخه‌ی اصلی نگاه کنید چرا که از نسخه‌های دیگر آن که در محل کارتان داشته‌اید، احتمالاً به‌روز‌تر است.
موقعیت فیزیکی تمامیِ نسخه‌های اصلی و کپیِ اطلاعاتی را که شما شناسایی کرده‌اید، یادداشت کنید. این کار کمک می‌کند که بدانید چه نیاز دارید و بر اساس آن یک سیاست مناسب پشتیبان‌گیری را پیش بگیرید. جدول زیر یک نمونه‌ی ابتدایی آن است. لیست شما ممکن است بسیار بلندتر باشد و حاوی بیش از یک نوع داده باشد که بر روی چندین دستگاه ذخیره‌سازی، قرار گرفته است.
| نوعِ داده | اصل / کپی | دستگاه ذخیره‌سازی | موقعیت مکانی |
|---|---|---|---|
| فایل‌های تحقیقات | اصل | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| شهادت‌های نقض حقوق بشر | کپی | فلش‌مموری یواسبی | همراه من |
| برنامه پایگاه‌های داده (عکس، دفترچه تلفن، تقویم و غیره) | اصلی | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| اسناد اشتراکی | کپی | سرور دفتر کار | دفتر کار |
| ویدیوها و عکس‌ها | کپی | هارد دیسک اکسترنال | خانه |
| ایمیل و ایمیل‌های مخاطبین | اصلی | حساب ایمیل | سرور ایمیل |
| پیام‌های متنی و شماره تلفن‌های مخاطبین | اصلی | تلفن همراه | همراه من |
| اسناد چاپ شده (قراردادها، فاکتورها و غیره) | اصلی | کشوی میز | دفتر کار |
در جدول بالا می‌توانید ببینید که:
- اگر هارد درایو کامپیوتر دفتر کارتان خراب شود، در کنار فایل‌های اشتراکی تنها اسنادی حفظ می‌شوند که نسخه‌های کپی آن بر روی فلش‌مموری یواسبی و سایر رسانه‌های ذخیره‌سازی خارجی شما قرار دارد.
- شما هیچ نسخه‌ی آفلاینی از پیام‌های ایمیل خود یا دفترِ نشانی‌های آنلاین ندارید، بنابراین اگر رمزعبور ایمیل خود را فراموش کنید (یا اگر کسی بتواند با سوء نیت آن را تغییر دهد)، دسترسی به تمامی آن‌ها را از دست خواهید داد.
- شما هیچ نسخه‌ی دیگری از داده‌های بر روی تلفنِ همراهتان ندارید.
- هیچ نسخه‌ی کپیِ دیجیتالی یا فیزیکی از اسناد چاپی مانند قراردادها و فاکتورها ندارید.
بعد از پیروی از چک لیستِ این بخش، باید دستگاه‌های ذخیره‌سازی، انواع داده‌ها و نسخه‌های پشتیبان خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که اطلاعات شما در برابر بلایا مقاوم‌تر باشد. مثلا:
| نوعِ داده | اصل/کپی | دستگاه ذخیره‌سازی | موقعیت مکانی |
|---|---|---|---|
| شهادت‌های نقض حقوق بشر | اصلی | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| شهادت‌های نقض حقوق بشر | کپی | فلش‌مموری یواسبی | خانه |
| فایل‌های تحقیقات | اصل | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| فایل‌های تحقیقات | کپی | فلش‌مموری یواسبی | همراه من |
| برنامه پایگاه‌های داده | اصل | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| برنامه پایگاه‌های داده | کپی | درایو اکسترنال | خانه |
| ایمیل و مخاطبین ایمیل | اصل | حساب ایمیل | سرور ایمیل |
| ایمیل و مخاطبین ایمیل | کپی | ثاندربردِ کامپیوترِ دفتر کار | دفتر کار |
| پیام‌های متنی و مخاطبین تلفن همراه | اصل | تلفن همراه | همراه من |
| پیام‌های متنی و مخاطبین تلفن همراه | کپی | هارد درایو کامپیوتر | دفتر کار |
| پیام‌های متنی و مخاطبین تلفن همراه | کپی | اس‌دی کارت پشتیبان | خانه |
| اسناد چاپ شده | اصل | کشوی میز | دفتر کار |
| اسناد اسکن شده | کپی | درایو اکسترنال | خانه |
| پشتیبان همه‌ی اسناد | کپی | سرور دفتر کار | دفتر کار |
در جدول جدید ۳ نسخه از اطلاعات خواهید داشت: روی کامپیوتر، در سرور دفتر کار و در خانه، در ۲ مکان، و حداقل یک نسخه در خارج از دفتر کار. قانون ۳-۲-۱ :)
به محض آنکه چک‌لیست خود را کامل کردید، زمان گرفتن نسخه‌های پشتیبان است.
از فایل‌های موجود در کامپیوتر خود در یک دستگاه محلی، نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید
نسخه پشتیبان خود را در رسانه‌های ذخیره سازی قابل حمل قرار دهید تا بتوانید آن را به مکان امن تری ببرید. هارد درایو‌های اکسترنال یا فلش‌مموری‌های یواسبی از جمله انتخاب‌های ممکن هستند.
از آنجایی که فایل‌هایی که شما تصمیم گرفتید از آن پشتیبان‌گیری کنید، اغلب حاوی حساس‌ترین اطلاعات هستند، مهم است که از فایل‌های پشتیبان‌گیری شده‌ی خود با استفاده از رمزگذاری محافظت کنید. می‌توانید از طریق راهنمای ما درباره‌ی چگونگی حفاظت از اطلاعات برای نحوه‌ی انجام آن بیاموزید.
لینوکس
- بیشترِ محصولاتِ لینوکس شاملِ یک ابزار پشتیبان‌گیری نیز می‌شود. «اوبونتو» یک ابزار تعبیه‌شده به نامِ «دژا دوپ» Déjà Dup دارد که به شما اجازه می‌دهد از فایل‌هایتان پشتیبان‌گیری کنید و آن‌ها را رمزگذاری کنید.این راهنمایِ «دژا دوپ» را ببینید تا نحوه‌ی استفاده از آن را بیاموزید.
مک او‌اس
ویندوز
- از دستورعمل‌های بخش درباره‌ی پشتیبان‌گیری در یک درایو اکسترنال در چگونگی پشتیبان‌گیری از فایل‌های خود در ویندوز پیروی کنید.
از تلفن خود در یک دستگاه محلی، نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید
اگر از دستگاه تلفن همراه خود بر روی کامپیوترتان نسخه‌ی پشتیبان تهیه می کنید، گام بعدی شما باید ذخیره‌ی آن نسخه‌ی پشتیبان در یک دستگاه خارجی ذخیره‌سازی رسانه‌ها باشد. تلفن خود را طوری تنظیم کنید که به طور خودکار پشتیبان‌گیری کند.
برای تهیه‌ی نسخه‌ی پشتیبان از مخاطبین، پیام های متنی، تنظیمات و سایر داده‌های تلفن همراه خود، ممکن است بتوانید آن را با کابل یواسبی به کامپیوتر خود متصل کنید. همچنین ممکن است لازم باشد نرم افزاری را از وب سایت شرکت سازنده‌ی گوشی خود نصب کنید.
اندروید
- فایل‌ها را از اندروید خود به کامپیوترتان منتقل کنید.
- اگر برایتان سخت است تمامیِ انواع اطلاعات را از روی تلفن اندروید بر روی یک کامپیوتر پشتیبان‌گیری کنید، شما می‌توانید بر روی سرویس‌های ابریِ گوگل با استفاده از ابزار تعبیه‌شده در دستگاه‌تان پشتیبان‌گیری کنید. آگاه باشید که در چنین مواردی اطلاعات شما بر روی سرورهای تحتِ مالکیت گوگل ذخیره خواهد شد.
آیاواس
- بر روی کامپیوتر مکاواس پشتیبان‌گیری کنید
- بر روی کامپیوتر ویندوز خود پشتیبان‌گیری کنید
- مطمئن شوید که گزینه‌ی نسخه‌ی پشتیبان محلیِ رمزگذاری شده را انتخاب کرده و یک رمز عبور قوی ایجاد می‌کنید.
در نظر بگیرید که آیا باید بر روی سرویس‌های «ابری» پشتیبان‌گیری کنید یا نه
در نظر بگیرید که آیا ترجیح می‌دهید از یک سرویسِ ابری استفاده کنید که داده‌های شما را به عنوانِ بخشی از خدماتش رمزگذاری می‌کند (به آن خدماتِ ذخیره‌سازیِ «رمزگذاری سرتاسری» یا «هیچ‌آگاهیِ» فایل گفته می‌شود) یا فایل‌های خود را خودتان رمزگذاری کنید و پس از آن بر روی ابر پشتیبان‌گیری کنید.
بیاموزید چرا این را پیشنهاد می‌دهیم
هر بار که می‌شنوید کسی به یک سرویس کامپیوتری «ابر» می‌گوید، آن را «کامپیوتر دیگر افراد» قلمداد کنید. سرویس‌های ذخیره‌سازی آنلاین فایل مانند «گوگل درایو»، «آی‌کلاد» یا «دراپباکس»، نسخه‌های پشتیبان شما و دیگر داده‌ها را بر روی سرورهایی (کامپیوترها) ذخیره می‌کنند که تحت مالکیت ارائه‌دهندگان سرویس است که اغلب شرکت‌ها هستند. این به این معنی است که متخاصمان شما می‌توانند زمانِ زیادی داشته باشند تا تلاش کنند به اطلاعات شما دست یابند بدون آنکه شما متوجه شوید چنین کرده‌اند (این برعکس دستگاه‌هایی است که در مالکیت شماست، جایی که شما احتمالاً متوجه خواهید شد اگر فعالیت مشکوکی رخ دهد). به همین دلیل احتمالاً بهتر است که شما نسخه‌های محلی از داده‌های ارزشمند خود ایجاد کنید و در جایی امن آن را ذخیره کنید.
با این حال، اگر احتمال زیادی وجود دارد که دستگاه‌ها یا محل کار شما ممکن است نابود شود، یا نسخه‌ی پشتیبان شما پیدا و ضبط شود، می‌تواند منطقی باشد که داده‌های رمزگذاری شده‌ی خود را در سرویس‌های قابل اطمینانِ ذخیره‌سازی فایل نگه دارید.
از فایل‌های خود پیش از ذخیره‌ی آن‌ها بر روی سرویس‌های ابری محافظت کنید
- Cryptomator را دریافت کنید و از آن برای محافظت از فایل‌هایی استفاده کنید که می‌خواهید بر روی سرویس ابری ذخیره کنید.
- به عنوان جایگزین، از VeraCrypt استفاده کنید تا یک حجم رمزگذاری شده ایجاد کنید و سپس آن را بر روی ابر کپی کنید.
بیاموزید چرا این را پیشنهاد می‌دهیم
اگر نگران هستید که کسی (مثل هکرها، صاحبان سرویس) به فایل‌هایی که شما آنلاین ذخیره کرده‌اید دسترسی پیدا کنند، شما می‌توانید از آن‌ها از طریق رمزگذاری محافظت کنید.
سرویس‌های ابری رمزگذاری شده
اگر تصمیم دارید که فایل‌های خود را بر روی ابر نگه دارید، یکی از گزینه‌های «رمزگذاریِ سرتاسری»، «هیچ آگاهی» (zero-knowledge) را که در ادامه می‌آید، برای استفاده در نظر بگیرید:
- Proton Drive (تا ۵ گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- Mega.io (تا ۲۰ گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- Sync (تا ۵ گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- Internxt (تا ۱۰ گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- Skiff Drive (تا ۱۰ گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- Filen (تا ۱۰گیگابایت رایگان است؛ برای حجم بیشتر باید مبلغی پرداخت شود)
- PCloud (نسخه‌های غیر رایگان، مخصوصاً رمزگذاری پی‌کلاد)
- SpiderOak (نسخه‌های غیر رایگان)
- Tresorit (نسخه‌های غیر رایگان)
- Nextcloud (NextCloud می‌تواند خودمیزبانی (سلف-هاست) شود اگر شما سرور خود را در اختیار داشته باشید، یا شما می‌توانید یک ارائه‌دهنده‌ی میزبانی (هاست) را انتخاب کنید که تا حداقل ۲ گیگابایت رایگان ارائه می‌دهد.)
روی خدمات ابری با استفاده از ابزارهای تعبیه‌شده در دستگاه‌تان پشتیبان‌گیری کنید
اندروید
- بر روی حساب گوگل خود پشتیبان‌گیری کنید.
- نسخه‌های پشتیبان در سرورهای گوگل آپلود می‌شوند و با رمز عبور حساب گوگل شما رمزگذاری می‌شوند. برای برخی از داده‌ها، پین قفل صفحه، الگو یا رمز عبور شما نیز برای رمزگذاری داده‌های شما استفاده می‌شود.
آیاواس
مک او‌اس
- از آی‌کلاد استفاده کنید.
- گزینه‌ی محافظت پیشرفته از داده (Advanced Data Protection) را برای آی‌کلاد فعال کنید.
ویندوز
پشتیبانی‌گیری از ایمیل خود
- شما می‌توانید از یک برنامه‌ی «ایمیل‌خوان» (مانند ثاندربرد) استفاده کنید تا به طور منظم ایمیل‌های خود را مشاهده کرده و از آن‌ها بر روی دستگاه خود پشتیبان‌گیری کنید. شما می‌توانید توضیحاتی در خصوص تفاوت بین دانلود ایمیل با POP3 (برای پاک کردن ایمیل خود از سرور) یا IMAP (برای نگه داشتن آن بر روی سرور) در متون رسمی «ثاندربرد» مشاهده کنید. بیشتر ارائه‌دهندگان سرویس ایمیل، دستورعمل‌هایی را درباره‌ی چگونگی تنظیم یک ایمیل‌خوان برای دریافت ایمیل‌های شما با POP3 یا IMAP ارائه می‌کنند.
اسناد چاپ شده را اسکن کرده و پشتیبان‌گیری کنید
- در صورت امکان، تمام برگه‌های مهم خود را اسکن کنید (یا عکس بگیرید). همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، از اسکن‌ها یا عکس‌ها همراه با سایر اسناد الکترونیکیِ خود نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید.
یک برنامه‌ی زمانی پشتیبان‌گیری ایجاد کنید
- برای پشتیبان‌گیری از انواعِ داده‌های ذکر شده در بالا، به ترکیبی از نرم‌افزار و فرآیندها نیاز خواهید داشت. اطمینان حاصل کنید که هر نوع داده حداقل در دو مکان جداگانه ذخیره می شود.
بازیابی کردن را تمرین کنید
- پس از تهیه‌ی نسخه پشتیبان، امتحان کنید تا مطمئن شوید که می دانید چگونه فایل‌ها را باز کنید و دوباره از آن‌ها استفاده کنید. به یاد داشته باشید که در نهایت، این رویه‌ی بازیابی و نه پشتیبان‌گیری است که واقعاً به آن اهمیت می دهید!
برای همکاران رویه‌هایی را برقرار کنید
- اگر با یک تیم کار می کنید، رویه‌هایی را برای همه‌ی کارکنان بنویسید و به اشتراک بگذارید تا به طور قابل اطمینان و ایمن از فایل‌ها نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنند. به آن‌ها انتقال دهید چه خطراتی در از دست دادن داده‌ها وجود دارد که بر توانایی شما در کار کردن تأثیر خواهد گذاشت. ممکن است کار کردن با همکاران خود برای پر کردن یک جدول مانند آنچه بالاتر آورده شد، به شناسایی همه‌ی داده‌هایی که شما به عنوان یک تیم با آن کار می‌کنید، کمک کند.
ملاحظات دیگر
هنگامی که در حال تهیه‌ی یک برنامه‌ی پشتیبان‌گیری هستید، به آن در یک چشم‌انداز بزرگتر فکر کنید، از خود بپرسید: «چگونه می توانم از یک فاجعه بازیابی کنم و به کار خود ادامه دهم؟»
برنامه‌ی شما نباید فقط در مورد فایل‌های شما باشد، بلکه باید این موارد را نیز شامل شود:
- نرم‌افزاری که استفاده می‌کنید و گواهینامه‌های آن،
- چگونه می توانید تجهیزات را در صورت مفقود شدن، از بین رفتن یا مصادره‌‌ی آن، جایگزین کنید،
- داشتن مکانی که بتوانید برای ادامه‌ی کار در شرایط بحرانی به آن بروید.
برنامه‌ریزی برای این ممکن است به معنای کنار گذاشتن پول برای جبران ضرر باشد. به عنوان مثال، می توانید این مبلغ را با درخواست برای یک کمک‌هزینه دریافت کنید.