Yedekleme ve bilgi kaybından kurtarma

Güncellendi14 March 2024

Dijital koruma uzmanları arasındaki yaygın bir deyiş vardır: "Asıl mesele verilerinizi kaybedip kaybetmediğiniz değil, ne zaman kaybedeceğinizdir." Bir yedekleme planı kaybınızı en aza indirebilir, böylece cihazlarınızdan herhangi biri çalınsa, el konulsa veya hasar görsel bile önemli bilgilere erişmeye devam edebilirsiniz. Bu anlamda ileriye yönelik planlama yaparken takip eden adımları atın veya değerlendirin.

Silinen veya kaybolan bilgileri kurtarma

Verilerinizi kaybetmeniz durumunda sorunları nasıl gidereceğinizi öngörmek için Digital First Aid Kit'in Verilerimi kaybettim kılavuzunun yardımına başvurun.

Bir bilgisayar veya harici cihazdaki silinen veya kaybolan verileri kurtarmak için bu bölümde listelenen araçları kullanabilirsiniz.

Eğer cihazınız silinen verilerin üstüne yeni bir veri yazdıysa bu araçların çalışmayacağını unutmayın. Eğer mümkünse, dosyalarınızı kurtarma girişimine kadar (ya da başkası bunu sizin için yapana kadar) cihazınızı kullanmayı bırakın. Cihazınızda bu sırada yaptığınız çalışmalar kaybedilen dosyaların üstüne veri yazılmasına sebep olabilir ve onları geri getirmeyi imkansız kılar. Bilgisayarı dosyaları kurtarmayı denemeden önce uzun süre kullanmak, kaybolan doyaların geri getirilmesi ihtimalini ciddi ölçüde azaltır.

Linux, macOS, and Windows

• TestDisk & PhotoRec'i deneyin. Nasıl kullanılacağına ilişkin talimatlar için kullanım kılavuzuna bakın.

Windows

• Recuva'yı deneyin. Kullanıcı rehberi'ne göz atın.

Bir yedekleme planı oluşturun

Biriminizi bağlamak için aşağıdaki adımları gerçekleştirin:

Bilgilerinizi düzenleyin

Yedekleme planını yapmadan önce yedeklemeyi düşündüğünüz tüm belgeleri içeren dosyaları "Belgeler" veya "Belgelerim" klasörü gibi tek bir konuma taşıyın.

Bilgilerinizin ne ve nerede olduğunu belirleyin

Yedekleme planı oluşturmanın ilk adımı, kişisel verilerin ve işle alakalı bilgilerin nerede bulunduğunu zihninizde canlandırmaktır. Mesela, e-postanız, e-posta sağlayıcınızın sunucusunda, kendi bilgisayarınızda veya her iki yerde de depolanabilir. Ve tabii birden fazla e*posta hesabınız olabilir.

Daha sonra evde ya da ofiste kullandığınız bilgisayarda bulunan önemli belgeler: kelime işlem belgeleri, sunumlar, PDF dosyaları, elektronik tablolar vb. Bilgisayarınız ve mobil cihazınız ayrıca hassas kabul edilebilecek irtibat kişilerinin listesini, sohbet geçmişinizi ve kişisel programınızı da saklar.

Ayrıca bazı bilgileri USB sürücü, taşınabilir sabit sürücüler ve diğer depolama ortamlarına depolamış olabilirsiniz. Bir web siteniz varsa, yıllardır yaptığınız çalışmaları kapsayan geniş bir makale koleksiyonu içerebilir. Son olarak defter, günlük ve mektup gibi dijital olmayan hususları unutmayın.

Bilgilerinizi nasıl haritalandıracağınız hakkında daha fazla bilgiyi Bütünsel güvenlik el kitabının bilgileri anlama ve kataloglama bölümü'nden öğrenebilirsiniz.

Hangilerinin birincil kopya hangilerinin ikincil nüsha olduğunu belirleyin

Dosyaları yedeklerken 3-2-1 kuralını uygulamanız önerilir: her belgeden 3 kopyayı en az 2 yerde ve en az 1 kopyasını da orijinalinin bulunduğu yerden farklı bir yerde bulundurun.

Yedekleme yapmaya başlamadan önce, halihazırda bir araya haritalandırdığınız dosyalardan hangilerinin "birincil kopya" ve hangilerinin ikinci nüshalar olduğuna karar verin. Birincil kopya belirli bir dosyanın veya dosya toplamının en güncel sürümüdür; içeriği güncellemeniz gerektiğinde üstünde düzenleme yapacağınız dosyadır. Bu durum sadece tek nüshaya sahip olduğunuz dosyalar için geçerli bir durum olmasa da bazı türden bilgiler için son derece önemlidir.

Yaygın bir felaket senaryosu, önemli bir belgenin önemli bir belgenin yalnızca kopyalarının yedeklenmesi ve bu kopyalar güncellenmeden önce birincil kopyanın kaybolması ya da yol olması durumunda ortaya çıkar. Mesela, bir haftadır seyahat ettiğinizi ve USB'de sakladığınız önemli bir hesap çizelgesinin bir kopyasını güncellediğinizi düşündüğümüzde bu kopyayı birinci kopya olarak düşünmeniz gerekir zira bu kopya ofiste bulunan diğer nüshalardan daha günceldir.

Belirlediğiniz bilgilerin birincil kopyalarının ve ikinci nüshalarının fiziksel konumlarını. Bu, ihtiyaçlarınızı netleştirmeye ve uygun bir yedekleme politikası tanımlamaya başlamanıza yardımcı olur. Aşağıdaki tablo çok temel bir örnektir. Sizin hazırlayacağınız liste daha uzun olabilir ve birden fazla depolama cihazında depolanan birden fazla veri türünü içerebilir.

Yukarıdaki tabloda şunları görebilirsiniz:

• Ofis bilgisayarınızın çökmesi durumunda erişiminiz olacak belgeler USB' bellek çubuğunda ve diğer harici depolama ortamlarındaki kopyalar ile sunucuda paylaştığınız dokümanlar olacaktır.
• E-postalarınızın ve adres defterinizin çevrimdışı bir kopyası olmadığından dolayı e-posta şifrenizi unutmanız (ya da birinin şifrenizi ele geçirmesi durumunda) bunlara erişimi kaybedersiniz.
• Cep telefonunuzdan herhangi bir verini kopyası yok.
• Sözleşme ve faturalar gibi yazılı dokümanların dijital ya da fiziksel olarak tuttuğunuz ikinci nüshaları yok.

Bu bölümdeki kontrol listesini takip ettikten sonra, depolama cihazları, veri türlerini ve yedeklemeleri bilgilerinizi felakete karşı daha dayanıklı hale getirecek şekilde yeniden düzenlemiş olmalıydınız. Örneğin:

Yeni tabloda bilgi ve belgelerinizin üç kopyası mevcut: bilgisayarlarda, ofis sunucusunda ve evde, iki yerde ve en az bir kopyası ofis dışında.: 3-2-1 kuralı :)

Kontrol listesini tamamladıktan sonra, şimdi yedek kopyaları almanın zamanı.

Bilgisayarınızdaki dosyaları yerel bir cihaza yedekleyin

Daha güvenli bir yere götürebilmek için yedeklemenizi taşınabilir depolama ortamında saklayın. Harici sabit sürücüler veya USB bellekler olası seçenekler arasındadır.

Yedeklemeye karar verdiğiniz dosyalar genellikle hassas bilgiler içerdiğinden, yedeklenmiş dosyalarınızı şifreleme aracılığıyla korumanız önemlidir. Bunu, nasıl yapacağınızı, bilgilerin nasıl korunacağına ilişkin kılavuzumuzdan öğrenebilirsiniz.

Linux

• Çoğu Linux sürümü bir yedekleme aracına sahiptir. Ubuntu, dosyalarınızı yedeklemenizi ve şifrelemenizi sağlayan Déjà Dup adlı dahili bir araca sahiptir. Nasıl kullanılacağını öğrenmek için Déjà Dup kılavuzuna göz atın.

macOS

• Time Machine'i kullanarak harici sürücüye yedekleme.

Windows

• Windows'ta dosyalarınızı yedekleme sayfasında bulunan harici sürücüye yedekleme ile ilgili bölümündeki talimatları izleyin.

Telefonunuzu yerel bir cihaza yedekleyin

Eğer mobil cihazınızı bilgisayara yedekliyorsanız, bir sonraki adım bu yedeklemeyi harici bir depolama ortamında saklamak olmalıdır. Ayrıca telefonunuzu otomatik yedekleme yapacak şekilde ayarlayın.

Rehberi, yazılı mesajları, ayarları ve telefonunuzda bulunan diğer verileri yedeklemek için cep telefonunuzu bir USB kablosuyla bilgisayarınıza bağlayabilirsiniz. Bunu yapabilmek için ayrıca telefonu üreten firmanın web sitesinden yazılım yüklemeniz de icap edebilir.

Android

• Dosyaları Android cihazdan bilgisayarınıza taşıyın.
• Onca farklı türde veri ve bilgiyi android telefondan bilgisayara yedeklemek zor geliyorsa, cihazınızda yerleşik olarak bulunan araçlar aracılığıyla Google bulut hizmetine yedekleme yapabilirsiniz. Bu durumda bilgilerinizin Google'a ait sunuculara kaydedileceğini unutmayın.

iOS

• macOS bilgisayarınıza yedekleme yapma
• Windows bilgisayarınıza yedekleme yapma
• Yerel yedeklemeyi şifrele onay kutusunu seçtiğinizden ve güçlü bir parola oluşturduğunuzdan emin olun.

"Bulut" servisinde yedekleme yapmanız gerekip gerekmediğini değerlendirin

Verilerinizi sizin için kendiliğinden şifreleyen bir servisi ("uçtan uca şifreleme" veya "sıfır bilgi" dosya depolama hizmetleri olarak adlandırılır) kullanmayı mı yoksa dosyalarınızı kendiniz şifreleyip akabinde buluta yedeklemeyi mi tercih edeceğinizi değerlendirin.

Dosyalarınızı bulut servislerinde depolamadan önce koruma altına alın

• .Cryptomator indirin ve bulutta depolamak istediğiniz dosyaları korumak için kullanın.
• Alternatif olarak, şifrelenmiş bir birim oluşturmak için önce VeraCrypt kullanın ve daha sonra buluta kopyalayın.

Şifrelenmiş bulut servisleri

Eğer dosyalarınızı bulutta tutmaya karar verirseniz, aşağıda verilen sıfır bilgi ve uçtan uca şifreleme seçeneklerinden birini kullanmayı düşünün:

• Proton Drive (5 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• Mega.io (20 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• Sync (5 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• Internxt (10 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• Skiff Drive (10 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• Filen (10 GB ücretsiz; sonrası ücretli)
• PCloud (ödeme planları bulunur, özellikle pCloud Encryption için)
• SpiderOak (ödeme planı vardır)
• Tresorit (ödeme planı vardır)
• Nextcloud (Kendi sunucunuz varsa NextCloud'u kendiniz barındırabilir veya en az 2 GB ücretsiz sunan bir barındırma sağlayıcısı seçebilirsiniz.)

Cihazınızın dahili araçlarını kullanarak buluta yedekleme yapma

Android

• Google hesabınıza yedekleyin.
• Yedeklemeler Google sunucularına yüklenir ve Google Hesabı parolanızla şifrelenir. Ayrıca bazı verilerde, ekran kilidi şifresi, deseni veya PIN'i verilerinizi şifrelemek için kullanılır.

iOS

• iCloud kullanın.
• iOS yedeklemenizi şifreleyin.

macOS

• iCloud kullanın.
• iCloud için İleri Düzey Veri Korumayı Aç.

Windows

• OneDrive kullanın.

E-postanızı yedekleyin

• E-postalarınızı düzenli olarak görüntülemek ve yedeklemek için bir e-posta istemcisi programı (Thunderbird gibi) kullanabilirsiniz. E-postaları POP3 ile indirmenin (e-postanızı sunucudan silmek) veya IMAP ile indirme (e-postayı sunucuda tutmak için) arasındaki farklara dair açıklamaları Thunderbird belgelerinde bulabilirsiniz. Çoğu e-posta hizmeti, e-postalarınızı POP3 veya IMAP ile almak için bir e-posta istemcisinin nasıl ayarlanacağına ilişkin yönerge sağlar.

Yazılı belgeleri tarama ve yedekleme

• Mümkün olduğu zaman tüm önemli belgelerinizi tarayın (veya fotoğrafını çekin). Taradığınız ya da fotoğrafladığınız dokümanları diğer elektronik belgelerinizle birlikte yukarıda anlatıldığı gibi yedekleyin.

Bir yedekleme planı oluşturun

• Yukarıda listelenen tüm veri türlerini yedeklemek için, hem yazılıma hem de sürece ihtiyacınız olacak. Her veri türünün en az iki ayrı yerde saklandığından emin olun.

Kurtarmayı deneyin

• Yedeklemeyi yaptıktan sonra dosyaları nasıl açıp kullanabileceğinizi bildiğinizden emin olmak için deneme yapın. Nihayetinde yedeklemeden ziyade geri yükleme önemlidir!

İş arkadaşlarınızın takip edeceği prosedürler oluşturun

• Eğer bir grupla çalışıyorsanız, tüm ekibin güvenilir ve güvenli yedekleme yapabilmesi için takip edilmesi gereken prosedürleri yazın ve paylaşın. Verilerin kaybından kaynaklı olarak işlerinizin aksayabileceğini ve iş yapamaz duruma gelebileceğinize ilişkin riskleri açıklayın. Tüm ekiple birlikte çalıştığınız verileri belirlemek için yukarıdaki gibi bir tabloyu doldurmak, bu konuda yardımcı olabilir.

Gözetilmesi gereken diğer hususlar

Yedekleme planı oluştururken daha geniş bir açıdan bakın ve kendinize sorun: "Bu durumdan nasıl kurtulup çalışmaya devam edebilirim?"

Planınız yalnızca dosyalarla ilgili değil, şunları da kapsamalıdır:

• Kullandığınız yazılım ve bu yazılımın lisansı,
• Kaybolan, bozulan veya el konulan ekipmanı nasıl ikame edebileceğiniz,
• Kriz durumunda çalışmaya devam edebileceğiniz bir yerin olması.

Bunu planlamak olası bir kaybın telafisi için kenara para ayırmak anlamına gelebilir. Bu tutarı hibe başvurusu olarak yazmayı değerlendirebilirsiniz.