Seyahat ederken bilgilerinizi ve cihazlarınızı koruyun
İçindekiler
...İçindekiler Yükleniyor...Seyahat etmek, sizi, cihazlarınızı ve verilerinizi pek çok riske karşı açık hale getirir. Dizüstü bilgisayarlar ve diğer cihazlar arızalanabilir, çalınabilir, kaybolabilir, hasar görebilir veya kolluk tarafından el konulabilir. Havalimanı ve otel Wi-Fi ağları gibi halka açık erişim noktalarından aktarılan veriler ele geçirilebilir. Güvenilir olmayan sistemleri kullanmak, güvenli tutulması gereken bilgileri ele geçirmek için tasarlanmış tuş kaydediciler (keylogger) ve/veya diğer saldırılara maruz kalmanıza neden olabilir.
Ayrıca, uluslararası bir sınırı geçerken, sınır polisi veya gümrük memuru bagajınızın herhangi bir bölümünü — dizüstü bilgisayarınız, mobil cihazınız, dijital kameranız veya kayıt cihazınızda saklanan veriler dahil — incelemek istediğinde itiraz etmeniz veya reddetmeniz neredeyse imkansızdır. ABD dahil birçok ülkede, bir gümrük memurunun daha ayrıntılı incelemek üzere cihazınızı aramak ve/veya cihazınıza el koyması için “makul şüphe” gibi bir gerekçeye ya da bir mahkeme kararına ihtiyacı yoktur.
Kendinize şu soruları sorun: Cihazınıza ve verilerinize erişemediğiniz durumda çalışabilir misiniz? İlgili verilerin denetime maruz kalması durumunda, çalışma arkadaşlarınız, destekçileriniz, foncularınız, müttefikleriniz veya bağışçılarınız tehlikeye girer mi? Verilerinize erişen ve bunları ele geçiren kişi, bu bilgileri sizi taklit etmek için kullanırsa — bu da kişisel itibarınıza, projenizin ya da kuruluşunuzun güvenilirliğine zarar verip iyi niyetle karşılık veren insanları riske atarsa — ne yapacaksınız?
Bu rehber, seyahate çıkmadan önce hazırlık yapmanıza yardımcı olmak ve seyahat ederken ya da sınır geçişlerinde verileriniz ve cihazlarınız için riskleri en aza indirmek için bir dizi öneri içermektedir.
Temel güvenlik uygulamaları
Aşağıdaki önerilerin bazıları genel güvenlik uygulamalarıdır, ancak bir seyahat planlarken dikkatle uygulanmalıdır.
- Halihazırda tüm hesaplarınız için güçlü ve benzersiz şifreler belirlemediyseniz, seyahate çıkmadan bunu yapmalısınız.
- E-posta, sosyal medya veya diğer hesaplarınıza erişilme riskini azaltmak için, mümkün olan her durumda çok faktörlü kimlik doğrulama özelliğini etkinleştirin.
- İşletim sisteminizi ve yazılımlarınızı güncelleyin. Bu rehberdeki tüm önlemleri alsanız bile, eğer işletim sisteminiz ve yazılımlarınız güncel değilse, saldırılara daha açık hale gelirsiniz.
- Cihazınızda güncel bir antivirüs programı bulundurun.
- Kimlik avı ve zararlı yazılım saldırılarını önlemek için, e-postalarda veya diğer mesajlarda yer alan, talep etmediğiniz ekleri veya bağlantıları açmaktan kaçının.
- Seyahat edeceğiniz ülkedeki durumu araştırın. Özellikle internetin sansürlenip sansürlenmediğini, VPN ve diğer sansür aşma araçlarının kullanımının yasal olup olmadığını, şifrelemenin yasak olup olmadığını ve ülkeye girişte sınır polisinin cihaz parolalarınızı, şifreleme anahtarlarınızı, e-posta bilgilerinizi ve diğer şifre ya da kodlarınızı talep etmesini zorunlu kılan herhangi bir yasanın olup olmadığını kontrol edin.
- Cihazınızı, kullanılmadığında otomatik olarak kilitlenecek şekilde ayarlayın. Çoğu işletim sistemi, cihaz bir süre boyunca kullanılmadığında klavye ve ekranı otomatik olarak kilitleme özelliğini içerir. en iyi uygulama, tamamen güvenmediğiniz bir yerdeyken cihazınızı asla gözetimsiz bırakmamak olsa da bu da iyi bir çözümdür. İlaveten, cihazınızı açarken ve uyku modundan çıkarken parola gerektirecek şekilde ayarlayın.
- Siz şifrenizi girerken sizi gözetleyerek şifre çalanlara dikkat edin. Kredi kartlarını ve banka kartlarını koruyan şifreleri, parolaları ve PIN kodlarını girerken, yakın çevrenizde kimlerin olduğuna her zaman dikkat edin. Günümüz işletim sistemlerinin, yazdığınız parolaları nokta simgeleriyle gizlemesinin nedeni, arkanızdan ya da uzaktan (örneğin kameralarla) sizi izleyerek kullanıcı adlarınızı ve parolalarınızı öğrenmeye çalışan omuz sörfçülerine karşı korunmaktır. Ancak aynı bilgiler, parmaklarınızın klavyede veya ekranda nasıl hareket ettiğini izleyerek de öğrenilebileceği için çevrenize karşı dikkatli olun.
Sınır geçişlerine hazırlanın
Yanınızda taşıyacağınız verileri asgari düzeyde tutun
- Seyahat ederken hangi verilere gerçekten ihtiyacınız olduğunu ve hangilerini geride bırakabileceğinizi dikkatlice değerlendirin.
- İhtiyaç duymadığınız tüm verileri, evinizde veya ofisinizde kalacak
tamamen şifrelenmiş başka bir bilgisayar ya da harici diske kopyalayın ve
seyahate çıkarken yanınıza cihazlardan silin.
- Bunu yaparken, hassas verilerinizi harici sabit diskler veya USB bellekler gibi ortamlara yedekleyin ve bunları ana bilgisayarınızdan ayrı, güvenli bir yerde — örneğin ofis dışında bulunan küçük bir şifreli kasada — saklayın.
- Verilerinizi güvenli bir şekilde nasıl yedekleyeceğinizi öğrenin.
- Verilerinizi (şifreledikten sonra) veya yazılımlarla birlikte tüm sisteminizin bir imajını bir bulut hizmet sağlayıcısında saklayarak seyahate sadece temel donanıma sahip bir dizüstü bilgisayarla çıkmayı değerlendirin. Varış noktasına eriştiğinizde, verilerinizi ve/veya yazılımları indirip çalışabilir, dönüş öncesinde tekrar buluta yükleyebilirsiniz. Bu yöntem hem veri minimizasyonu sağlar hem de erişilebilir bir yedekleme imkanı sunar, fakat seyahat sırasında yapabileceğiniz işleri sınırlandırabilir.
Bu adımı neden öneriyoruz
Yanınızda taşımadığınız veriler çalınamaz ya da kaybolmaz.
Sınır geçişlerinde, seyahat ettiğiniz ülkelerin hiçbirinde yasa dışı sayılabilecek herhangi bir veri taşımadığınızdan emin olun. Potansiyel olarak yasa dışı kabul edilebilecek veriler arasında, telif hakkı olan içeriklerin izinsiz kopyaları (müzik, video vb.) ve her türlü çıplaklık içeren materyaller vb yer alabilir. Sınır kontrolünde bu tür materyaller bulunduğunda, dizüstü bilgisayarınıza el konulabilir.
Alternatif bir e-posta adresi kullanın
- E-postalarınıza nasıl eriştiğiniz veya nereden okuduğunuz fark etmeksizin (uygulama, e-posta istemcisi veya tarayıcı gibi)ö e-posta hesaplarınızdan çıkış yapın.
- Seyahatleriniz için yeni, web tabanlı bir e-posta hesabı oluşturun.
Bu adımı neden öneriyoruz
Sınır görevlileri, içinde hassas bilgilerin de yer alabileceği e-posta kutunuzu kontrol etmek isteyebilir. Ayrıca, seyahatleriniz sırasında güvenilir olmayan bağlantılar ve sistemler kullanmak zorunda kalabilir ve e-postalarınızı birçok olası saldırıya maruz bırakabilirsiniz. Bu tür saldırıların etkilerini sınırlamak için yalnızca seyahat süresince kullanmak üzere yeni, web tabanlı bir e-posta adresi oluşturun ve yolculuk sonrası bu hesabı silin.
Seyahatiniz boyunca hassas olmayan tüm iletişimleriniz için bu adresi kullanın; böylece hesap ele geçirilse bile, saldırganın elde edeceği bilgiler seyahatinizin süresinin ötesine geçmeyecektir. Kullandığınız bağlantının ve bilgisayarın güvenli olduğundan emin değilseniz, normal e-posta hesabınıza giriş yapmayın.
Hesaplarınızı cihazlarınızdan kaldırın
- Sınırı geçmeden önce tüm hesaplarınızdan çıkış yapın.
- Cihazlarınızdan sosyal medya ve diğer hassas uygulamaları kaldırın (ya da gizleyin).
- En yaygın sosyal medya platformları ve çevrimiçi hizmetlerden bazıları için ikinci bir profil oluşturmayı değerlendirin. Bu hesapları, seyahatinizden birkaç hafta ya da hatta birkaç ay öncesinden içeriklerle doldurun ve seyahate çıkarken yanınıza aldığınız mobil cihazdan bu hesaplara giriş yapın.
Bu adımı neden öneriyoruz
Sınır görevlileri, cihazlarınızda buldukları sosyal medya hesaplarını incelemek isteyebilir. Bu hesaplardan çıkış yaparak ve ilgili uygulamaları silerek, potansiyel olarak gizliliğinizi tehlikeye atabilecek içerikleri hangi sosyal medya platformlarında paylaştığınızı öğrenmelerini önleyebilirsiniz.
Cihazınızı kontrol eden görevlilerin bunu şüpheli bulabileceğini ve sosyal medya hesabınızın olmadığına inanmayabileceğini düşünüyorsanız, en yaygın sosyal ağ platformlarından birinde hesap oluşturabilirsiniz. Bunu yapmaya karar verirseniz, alternatif hesaplarınızı zararsız içeriklerle (örneğin gündelik sohbet mesajları, yemek ve kedi fotoğrafları gibi) önceden doldurmaya başlayın. .
Web tarayıcılarınızı temizleyin
- E-posta ve sosyal medya platformları gibi tüm hesaplardan çıkış yapın.
- Geçici internet dosyalarını ve tarama geçmişini temizleyin.
Sohbet uygulamalarınızı manuel olarak temizleyin
- Yüklü olan sohbet uygulamalarını gözden geçirin (örneğin, bazı ülkelerde cihazınızda Signal gibi uygulamaların bulunması, kontrol noktalarında sizi riske atabilir).
- Sohbet geçmişinizde hassas olabilecek kelimeleri arayın ve bu içerikleri sohbet geçmişinizden silin.
- Grup yöneticisiyseniz, grupların adlarını değiştirin; hassas kelimeler içermeyen, bilgi edinmeye elverişli olmayan isimler kullanın.
- Hassas sohbetlerinizde kaybolan mesaj özelliğini etkinleştirin.
- Vaktiniz yoksa mesajlaşma uygulamalarınızı her zaman kaldırabilirsiniz; ancak cihazınızda hiçbir mesajlaşma uygulamasının bulunmaması bazen şüpheli bir durum olarak değerlendirilebilir.
[Gelişmiş] Hassas dosya veya klasörlerinizi gizleyin
- Android cihaz kullanıyorsanız, dosyalarınızı Dosyalar uygulamasının Güvenli klasöründe dosyalarınızı koruyabilirsiniz.
- iOS cihaz kullanıyorsanız, fotoğraflarınızı Gizli albümüyle saklayabilirsiniz.
- Android ve iOS'ta mevcut olan Tella uygulamasını kullanarak hassas dosyalarınızı gizleyebilirsiniz. Ayrıca Android cihazlarda Tella'yı kamufle edebilirsiniz; bu sayede uygulama işlevsel bir hesap makinesi gibi görünür.
- Hassas dosyalarınızı bir bilgisayarda gizlemeyi tercih ediyorsanız, VeraCrypt ile gizli bir klasör oluşturmayı değerlendirin.
Bu adımı neden öneriyoruz
Sınırdan geçerken bazı hassas dosyaları yanınızda taşımanız gerekiyorsa, bu dosyaları Android veya iOS’un yerleşik özellikleriyle cihazınızda gizleyebilirsiniz. Ancak daha güvenli bir yöntem olarak, dosyalarınızı hem gizleyen hem de şifreli bir klasörde koruma altına alan Tella veya VeraCrypt gibi güvenli uygulamaları tercih edin..
Verilerinizi ve iletişiminizi korumak için şifreleme kullanın
Seyahat edeceğiniz ülkelerde şifrelemenin yasal olup olmadığını kontrol edin
- Seyahate çıkmadan önce gideceğiniz ülkelerde şifreleme ile ilgili
kuralları kontrol
edin.
- Ülkenizdeki şifreleme uygulamalarının yasal durumunu Global Partners Digital’ın şifreleme yasaları ve politikaları haritası üzerinden kontrol edin.
- Princeton Üniversitesi Bilgi Güvenliği Ofisi'nin seyahat ve şifreleme konusundaki bilgi notuna göz atın.
Bu adımı neden öneriyoruz
Cihazlarınızda depolanan verileri şifrelemek her zaman tavsiye edilse de, bazı ülkelerde şifrelemeyi içeren verilerin ithalatı, ihracatı ve/veya kullanılması yasa dışıdır.
Bazı durumlarda, şifreleme araçlarını ülkeye sokmak veya ülkeden çıkarmak için ithalat ya da ihracat izni almanız gerekebilir; kimi ülkeler ise kişisel kullanımı tamamen yasaklanmış olabilir. Ayrıca, özel anahtarlarınızı kolluk kuvvetlerine teslim etme konusunda yasal durumu önceden araştırmalısınız; çünkü bazı ülkelerde iş birliği yapmayı reddetmeniz halinde hapis cezası ile karşılaşma riski bulunmaktadır.
Seyahat edeceğiniz ülkelerde şifreleme yasa dışıysa, hassas verilerinizi korumanın en güvenli yolu, gereksinim duyacağınız tüm bilgileri önceden şifreleyerek güvenli bir bulut depolama platformuna yüklemek ve ardından bu verileri seyahatte kullanacağınız cihazlardan silmektir.
Cihazlarınızı şifreleyin
- Tüm cihazlarınızı şifreleyin.
- Harici depolama cihazlarınızı şifreleyin.
- Hassas verilerinizi nasıl koruyacağınız hakkında daha fazla bilgi edinin.
Bu adımı neden öneriyoruz
Şifreleme, birinin dizüstü bilgisayarınıza veya başka bir cihaza erişip parolanız olmadan verilerinize ulaşmaya çalışması durumunda, karşısına yalnızca rastgele 1 ve 0'lardan oluşan anlamsız bir veri yığını çıkmasını sağlayan önemli bir tekniktir.
Ancak, şifreleme kullanmak sabit diskinizin düşmesi, sert bir darbe alması ya da başka bir kazaya uğraması durumunda veri kurtarmayı zorlaştırabilir. Bu tür ileri düzey veri kurtarma işlemlerinin maliyeti, çoğu insan hakları savunucusu ve sivil toplum kuruluşu için karşılanamayacak düzeydedir. Bu nedenle, güvenilir yedeklemeler yapmak son derece önemlidir.
[Gelişmiş] Şifreleme anahtarlarınızı koruyun
Eğer e-postalarınızı şifreliyorsanız, yanınızda taşıdığınız cihazlardaki en değerli veri muhtemelen özel PGP şifreleme anahtarlarınızdır. Bu anahtarları ve onları açan parolayı korumaya özellikle dikkat etmeniz gerekir. Bu da, cihazlarınızın gözetimsiz şekilde üçüncü kişilerin eline geçmesine izin vermemeniz ve başkalarının erişim sağlayabileceği ortamlarda cihazlarınızı başıboş bırakmamanız gerektiği anlamına gelir. Dilerseniz özel anahtarlarınızı cihazlarınızda hiç saklamayabilir, bunun yerine şifreli bir USB bellekte tutarak boynunuzda taşıyabilir ve her zaman kontrolünüz altında bulundurabilirsiniz.
Herkese açık erişim
Seyahat sırasında kütüphaneler veya diğer ortak alanlardaki bilgisayarları, otel, konferans salonu gibi yerlerdeki kablolu ya da kablosuz ağları sıkça kullanmanız gerekebilir. Bu tür ortamların her birinin kendine özgü güvenlik riskleri vardır.
Paylaşılan bilgisayarlar
- Seyahat ederken paylaşılan bilgisayarları kullanmayı planlıyorsanız, bu cihazları her zaman güvenli olmayan cihazlar olarak addetmelisiniz.
- İletişimlerinizin fiziksel bir tuş kaydedici (keylogger) aracılığıyla izlenmesi riskini azaltmak için, güvensiz bilgisayarlarda kullanmak üzere yanınızda küçük bir USB klavye bulundurmayı düşünebilirsiniz.
- Kullandığınız paylaşılan bilgisayarda önceden yüklenmiş casus yazılımlar aracılığıyla izlenme riskini azaltmak için, kendi seçtiğiniz işletim sistemi ve temel yazılımlarla hazırladığınız özel bir canlı USB (live USB) ile seyahat etmeyi değerlendirin. Bu şekilde, USB üzerinden kendi güvenilir işletim sisteminizi başlatarak, güvenli olmayan bilgisayarın varsayılan kurulumunu tamamen devre dışı bırakabilirsiniz.
Bu adımı neden öneriyoruz
Seyahat ederken güvenliğinizin ciddi şekilde tehlikeye girmesine yol açabilecek en büyük ihtimal, güvenilir olmayan bir bilgisayardan hesaplarınıza giriş yapmanızdır.
En büyük tehlike, bilgisayarda yaptığınız her şeyi kaydedebilen tuş kaydediciler (keylogger) ve casus yazılımlardır.
Donanımsal tuş kaydediciler (keylogger), klavye ile bilgisayar arasındaki kabloya takılan küçük adaptörlerdir. Size ait olmayan herhangi bir klavyeyi kullanmadan önce bu tür cihazların olup olmadığını mutlaka kontrol etmelisiniz.
Yazılımsal tuş kaydediciler ve diğer casus yazılımlar, varlıkları genellikle son derece zor tespit edilebildiğinden, çok daha tehlikelidir. Bu nedenle, güvenilir olmayan bir bilgisayara herhangi bir düzeyde güven duymak oldukça riskli ve sakıncalıdır.
Güvenilir olmayan ağları kullanırken bağlantılarınızı koruyun
- Tarayıcınızı yalnızca HTTPS üzerinden bağlantı kuracak şekilde ayarlayın; böylece ziyaret etmek istediğiniz web sitelerin HTTPS sürümleri mevcutsa, otomatik olarak bu güvenli bağlantılar kullanılır.
- Seyahate çıkmadan önce bir veya birden fazla VPN uygulaması kurun.
- Koruyucu tarayıcı eklentileri kullanın; özellikle uBlock Origin(veya Chrome/Chromium için uBlock Origin Lite) gibi bir reklam engelleyici tercih edin.
- Hangi şifreli protokolü kullanıyor olursanız olun, bir bağlantı kurarken karşınıza çıkan uyarılara dikkat edin; bu tür hatalar genellikle bir “ortadaki adam” (MitM) saldırısının işareti olabilir. Ancak, herhangi bir uyarı çıkmaması güvende olduğunuz anlamına gelmez; bazı MitM saldırıları hiçbir hata mesajı vermeden gerçekleşebilir. Bununla beraber, başarılı bir oturum çalma (session hijack) saldırgana genellikle yalnızca mevcut oturuma ait anahtarı sağlar ve bu nedenle verebileceği zarar süresi sınırlı olur.
Bu adımı neden öneriyoruz
Seyahat sırasında güvenilir olmayan internet bağlantılarını kullanma zorunluluğu sıkça karşılaşabileceğiniz bir durumdur. Bu bağlantılar; otellerin kablolu veya kablosuz ağlarını, belediye ve ticari Wi-Fi noktalarını ve benzer erişim noktalarını kapsar. Bu tür ağlarda yer alan kötü niyetli düğümler, "ortadaki adam saldırısı" (MitM) olarak bilinen yöntemleri uygulayabilir. Bu saldırılar, ziyaret ettiğiniz sitelerin adreslerini, e-posta yazışmalarınızın alıcılarını ve içeriklerini ele geçirebilir. Ayrıca kötü niyetli bir düğüm, sizi erişmek istediğiniz gerçek site yerine, tehlikeli bir sahte siteye yönlendirebilir.
Şifreleme, her zaman olduğu gibi, verilerin aktarım sırasında ele geçirilse bile okunmasını önlemenin en etkili yoludur. Yaygın çözümlerden biri, güvenilir bir VPN kullanmaktır. Ancak en önemli nokta, bağlantılarınızı daima HTTPS üzerinden kurarak koruma altına almaktır; çünkü HTTPS, ister bir web sitesini ziyaret edin ister başka bir çevrimiçi hizmeti kullanın, tüm internet trafiğinizi şifreler.
İnternet sansürü ve erişim engellemeleri
- İnternetin nasıl çalıştığını ve nasıl sansürlenebileceğini öğrenin.
- İnternet engellemelerini ve gözetimini nasıl aşacağınızı
öğrenin.
- Bazı ülkelerde sansürü aşmaya yönelik araçların kullanımı yasa dışı olabilir; bu nedenle sınırı geçmeden önce, seyahat edeceğiniz ülkelerde bu araçların yasal durumunu mutlaka kontrol edin.
- Eğer insan hakları savunucusu, gazeteci ya da aktivistseniz ve internet erişiminin son derece kısıtlı olduğu, gözetim faaliyetlerinin ise yaygın ve gelişmiş olduğu ülkelere seyahat ediyorsanız, bu tür ülkelerde internet sansürünü aşmaya yönelik hususi tavsiyeler almak için Front Line Defenders veya Access Now Digital Security Helpline ile iletişime geçin.
Bu adımı neden öneriyoruz
Bazı ülkelerde, belirli web sitelerinin sansürlenmesi ya da ülke genelinde uygulanan erişim engelleri nedeniyle internete erişim kısıtlı olabilir.
Cep telefonu güvenliği
Telefonunuzu evde bırakın ve seyahat ederken farklı bir telefon kullanın
Mobil telefonlar genel olarak güvenli olmayan cihazlar olarak değerlendirilmelidir. Seyahat ederken, kişisel telefonunuzu evde bırakmak ve tüm verilerinizi içermeyen farklı bir mobil cihazla yolculuk yapmak en güvenli yaklaşımdır. Eğer iş telefonunuzu yanınıza almak zorundaysanız, tüm verilerinizi farklı bir cihaza yedekleyin ve telefondan silin. Telefonunuzun maruz kalacağı riskleri azaltmak için Android cihazları güvenli hale getirme ve iPhone veya iPad’leri güvenli hale getirme rehberlerimizi inceleyebilirsiniz.
Güvenli mesajlaşma uygulamaları üzerinden iletişim kurun
- İletişiminizi güvence altına almak için önerdiğimiz mesajlaşma uygulamalarına göz atın.
- Çevrimiçi iletişiminizin gizliliğini nasıl koruyacağınıza ilişkin rehberimizi okuyun.
Bu adımı neden öneriyoruz
Seyahat ederken iletişiminizi güvence altına almanın en hızlı yollarından biri, mobil cihazlardaki mesajlaşma uygulamalarıdır. İletişim kurmanız gereken kişiler güvenli mesajlaşma uygulamaları kullanıyorsa, mesajları ve dosyaları şifrelemek ve sesli aramalar gerçekleştirmek için bu araçları kullanın.
[Gelişmiş] Mobil cihazınızdaki hassas uygulamaları gizleyin
- Android cihaz kullanıyorsanız, özel alan (private space) aracılığıyla hassas uygulamaları gizlemeyi değerlendirin.
- iOS'ta hassas uygulamaları nasıl gizleyeceğinizi öğrenin.
Bu adımı neden öneriyoruz
Seyahat ederken mobil cihazınızda bazı hassas uygulamaları yüklü tutmanız gerekiyorsa, Android ve iOS işletim sistemlerinde bulunan yerleşik özellikleri kullanarak bu uygulamaları gizleyebilirsiniz.
Kaynaklar
- Lily Hay Newman, Matt Burgess, ABD Sınırında Telefon Arama İşlemine karşı Kendinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?, Wired, 21 Nisan 2025
- Nikita Mazurov, Matt Sledge, ABD Sınırını mı Geçiyorsunuz? İşte Kendinizi Nasıl Koruyacağınıza ilişkin Kılavuz, The Intercept, 29 Mart 2025
- Andy Greenberg, Matt Burgess, Dijital Mahremiyetinizi Koruyarak ABD'ye Nasıl Giriş Yaparsınız, Wired, 24 Mart 2025
- Princeton Üniversitesi Uluslararası Seyahat Rehberi – mevcut en kapsamlı kaynaklardan biri