• اصلي پاڼه
• ارزونه او پلان جوړونه

د سفر پر مهال خپل معلومات او وسایل خوندي وساتئ

اپډېټ شوی دی 3 June 2025

سفر کول تاسو، ستاسو وسایل او ستاسو معلومات له ګڼو خطرونو سره مخ کوي. لپټاپونه او نور وسایل ممکن خراب شي، غلا شي، ورک شي، یا توقیف شي. هغه ډېټا چې له عامو شبکو لکه د هوایي ډګر او هوټل د وای‌فای له لارې لېږدول کیږي، په آسانه توګه د بل چا لاس ته ورتلی شي. د غیرباوري سیسټمونو کارول ممکن تاسو د پاسورډ غلاکولو مالوېر او نورو هغو بریدونو سره مخ کړي چې موخه یې د محرمو مالوماتو غلا کول وي.

سربېره پر دې، کله چې تاسو د کومې ملي پولې څخه تیریږئ، تاسو لږ یا هیڅ حق به نه‌لرئ چې د پولې د کنټرول یا ګمرک مامور په وړاندې اعتراض وکړئ او یا کله چې د پولې د کنټرول مسوول وغواړئ چې ستاسو لپټاپ، موبایل، ډیجیټل کېمره یا ریکارډر کې زېرمه شوي مالومات ولټوي نو تاسو به د دوی له تلاشی څخه مخنیوی نه‌شئ کولی. د امریکا په ګډون، په ډېرو هېوادونو کې د ګمرک مسوول کولی شي چې پرته له کوم «موجه دلیل» یا حکم، ستاسو وسایل وپلټي او یا یې د تفتیش په موخه ضبط کړي.

له ځانه وپوښتئ: که چېرې خپلې ډیټا ته لاسرسی ونه‌لرئ، آیا کولی شئ چې خپل کار ته ادامه ورکړئ؟ که چېرې ډېټا مو چاته په لاس ورشي، آیا ستاسو همکاران، ملاتړي او مرستندویان به له کوم ګواښ سره مخ کړي او که نه؟ که ډېټا مو بل چاته په لاس ورشي او د همدغو مالوماتو په کارولو سره ستاسو په نوم له نورو سره اړیکه ونیسي (او مقابل لوری چې فکر کوي له تاسو سره په اړیکه کې دي، دوی ته ځواب هم ورکوي) او وغواړي چې ستاسو او یا د پروژې یا مؤسسې شهرت له ګواښ سره مخ کړي، تاسو به څه وکړئ؟

که چېرې ډېټا درسره وي او غواړئ چې سفر وکړئ او یا له کومې پولې څخه تېر شئ، نو په دې لارښود کې د خطرونو د کمولو په موخه اړوندې سپارښتنې ولولئ.

د خوندیتوب لومړني سپارښتنې

ځینې عمومي سپارښتنې لاندې وړاندې شوي دي خو، د سفر په مهال، په پلي کولو کې یې له احتیاط څخه کار واخلئ.

• سفر لپاره د چمتووالي په مهال، خپلو ټولو اکاونټونو لپاره قوي او ځانګړي پسورډونه جوړ کړئ.
  • د قوي پسورډونو جوړولو او ساتلو لپاره زمونږ لارښود له دې لېنک څخه ترلاسه کړئ.s.
  • په پسورډ منیژر کې د پسورډونو د زېرمه کولو په اړه نور مالومات له دې لېنک څخه ترلاسه کړئ.
• د برېښنالیک، ټولنیزې رسنۍ یا نورو اکاونټونو پر وړاندې د خطر کمولو او دوی ته د بل چا د لاسرسي د مخنیوي لپاره د «څو پړاویز تصدیق» میتود فعال کړئ.
• خپل عملیاتي سیستم او سافټویر اپډېټ کړئ. که علمیاتي سیستم او سافټویر مو اپډېټ نه‌وي، په دې لارښود کې هرډول سپاښتنې به له ګټې څخه خالي وي او د ګواښونو پر وړاندې به زیانمنونکي وي.
  • د عملیاتي سیستم پر بنسټ د الکترونیکي وسایلو د خوندیتوب په اړه نور مالومات له دې لېنک څخه ترلاسه کړئ .
• خپله الکترونیکي وسیله کې د انتي‌وایرس سافټویر تل اپډېت وساتئ.
  • له زیان‌رسونکو سافټویرونو څخه د الکترونیکي وسیلې د خوندیتوب اړوند نور مالومات له دې لېنک څخه ترلاسه کړئ.
• له زیان‌رسونکي او له نورو مضرو سافټویرونو څخه د خوندیتوب په موخه، د هغو فایلونو او لېنکونو له خلاصولو څخه ډډه وکړئ، چې نه‌یي پیژنئ او یا درته آشنا نه‌ښکاري.
• مخکې له دې چې کوم هېواد ته سفر وکړئ، د نوموړي هېواد په اړه مالومات ترلاسه کړئ. په ځانګړي توګه وګورئ چې، آیا نوموړي هېواد کې د وي-پي-اِن او د سانسور ماتولو نورو ابزارو ته اجازه شته او که خیر؛ آیا پر انکرېپشن بندیز لګول شوی او که نه، او یا داسې کوم قانون شته چې له مخې یې ګمرک مسوول ته د برېښنالیک، انکرېپشن او نورو پسورډونو ورکولو ته به اړ وئ.
• خپله الکترونیکي وسیله داسې تنظیم کړئ چې سکرین یې له نه‌کارېدو سره په څو شېبو کې په اتومات توګه بند (لاک) شي. ډېری عملیاتي سیستمونه دا آسانتیا لري چې ستاسو کیبورد او سکرین د نه‌کارېدو په صورت کې په اتومات توګه لاک کړي. که څه هم دا یو ښه لارښود دی او باید په پام کې ونیول شي خو بهتره به دا وي کله چې په داسې ځای کې وئ چې د ډاډ وړ نه‌وي نو، خپله وسیله هیڅ‌کله پرانیستي مه‌پرېږدئ. همدارنګه، هرځل چې غواړئ وسیله مو پرانیزئ، باید پسورډ درڅخه وغواړي.
• کېدای شي چې په اکاونټ یا کرېدټ کارت کې د پسورډ، ځانګړي شمېرو او یا د شفرونو د ټایپولو په وخت کې کوم څوک په پټه وڅاري او د ټایپ کولو له مخې ستاسې پسورډ زده کړي. د پسورډ د ټایپ کولو په وخت کې شاوخواته مو یو نظر واچوئ او وګورئ چې څوک خو به تاسو سره نږدي نه وي، او آیا شاوخوا کې مو کمرې شته او که نه. که څه هم د پسورډ د ټایپ کولو په وخت کې د تورو او عباراتو پرځای د پسورډ په ځای کې یوازې ټکي څرګندیږي خو بیا هم برېدګر کولی شي چې د ګوتو له حرکاتو څخه هغه تورې په نښه کړي چې ستاسو د پسورډ په ترکیب کې شامل دي.

د پولې څخه له تېرېدو مخکې لازمه آمادګي ونیسئ

ځان سره کمه ډېټا ولېږدوئ

• له ځانه وپوښتئ چې د سفر په مهال څومره ډېټا ته مو اړتیا ده چې له ځان سره یې ولېږدوئ او څومره باید ونه‌لېږدوئ.
• ټول هغه فایلونه او معلومات چې اړتیا ورته نه‌لرئ، یو بل بشپړ کوډ شوي (encrypted) کمپیوټر یا هارډ ډرایو ته یې کاپي کړئ او په کور یا دفتر کې یې خوندي وساتئ، او له هغو وسیلو یې پاک کړئ چې له ځان سره یې د سفر پر مهال لېږدوئ.
  • د دې ترڅنګ، خپل حساس معلومات هم د بل هارډ ډرایو او یا USB سټیکونو په څېر وسایلو کې زېرمه کړئ او په داسې خوندي ځای کې یې وساتئ چې ستاسو له اصلي کمپیوټر څخه جلا وي (لکه له دفتر څخه بهر یو خوندي بکس کې).
  • د ډېټا خوندي بېک‌آپ (زېرمه)کولو اړوند نور مالومات له دې لېنک څخه ترلاسه کړئ.
• که اړتیا وي، نو یا خو یوازې خپل معلومات (له انکرېپشن وروسته) وساتئ، یا د ټول سیستم یوه انځوریزه بڼه، چې سافټویرونه هم پکې شامل وي، د یو [کلاوډ خدمت وړاندې کوونکي] (../../files/backup/#encrypted-cloud-services) سره ذخیره کړئ، او له ځان سره یو ساده لپټاپ یوسئ. کله چې منزل ته ورسېږئ، کولی شئ معلومات او/یا سافټویرونه ډاونلوډ کړئ او د تګ پر مهال بېرته اپلوډ کړئ. دا طریقه هم ستاسو معلومات محدودوي او هم د بیک‌اپ یوه مناسبه چاره ده، خو که د سفر په جریان کې مو غوښتل چې په کمپوتر کې کار وکړئ، له ځینو محدودیتونو سره به مخ وی.